Darja Dikkers is naast haar werkzaamheden als schoolopleider en didactisch coach, een starterscoach bij OOZ. Dit houdt in dat ze beginnende leerkrachten begeleidt, zodat zij hun plek binnen het onderwijs vinden en hun professionele identiteit kunnen ontwikkelen. Deze rol is nog relatief nieuw binnen OOZ, en daarom volop in ontwikkeling. Darja vertelt hoe zij aan deze rol is gekomen en wat haar ambities zijn voor volgend schooljaar.

Een start als starterscoach

Ik ben hier eigenlijk een beetje ‘ingerold’. Ik ben al jaren werkzaam in het onderwijs, en heb als leerkracht de afgelopen jaren veel stagiaires mogen begeleiden. In 2012 heb ik mijn master SEN in Gedrag behaald. Vervolgens heb ik de opleiding Schoolopleider gevolgd, dit sluit mooi aan bij alles wat met begeleiden te maken heeft. Daarna heb ik enkele jaren gewerkt als instituutsopleider bij Hogeschool KPZ. Ik begeleidde studenten in hun toekomstige rol als startende professional, en zo kon ik iets betekenen voor toekomstige professionals in het onderwijs. Vervolgens ben ik de opleiding tot Beeld- en Didactisch Coachen gaan doen. Ik voelde dat mijn ambitie uitging naar het begeleiden en coachen, daar ligt mijn passie, daar word ik blij van.
Ik vervulde de rol beeldcoach deels in combinatie met mijn rol als leerkracht op een basisschool van OOZ. Twee jaar geleden werd ik door de directie benaderd of ik als beeldcoach verder wilde en dus niet meer voor de klas. Van deze kans werd ik enthousiast! Ik liep daar wel warm voor en wilde er meer mee.
In 2021 heb ik de RAP-scholing gevolgd. Die is gericht op het nog bekwamer worden in de begeleiding richting starters binnen het onderwijs. Ik dacht: hoe heeft OOZ dit weggezet want hier moeten we zeker iets mee! Ik heb contact gelegd met HR bij OOZ en ben met hen in gesprek gegaan.

Van plan tot pilot

Er werd mij gevraagd of ik mee wilde werken aan het opzetten van een inductiebeleid in samenwerking tussen OOZ en KPZ (en andere stichtingen in het educatief partnerschap) om het beleid voor starters binnen het onderwijs beter weg te zetten. Ik twijfelde eerst, ik ben niet van het schrijven van een beleid maar juist van de praktijk, maar dit was precies datgene waarvan ik zeker wist dat dit een meerwaarde zou hebben binnen OOZ. Tijdens de verschillende bijeenkomsten werd het voor mij steeds duidelijker wat OOZ nodig had. Dit werd door HR écht gedragen, waardoor we dit beleid gezamenlijk konden opbouwen.
Vanuit de directie van een school kwam de vraag om coaching van een collega die begeleiding wilde. Dat ben ik gaan oppakken, naast mijn huidige werkzaamheden. Eigenlijk was dit de eerste pilot. Ik begeleid hem nog steeds. Ik zie hem groeien, en hij heeft echt baat bij de begeleiding. Vanuit dit startpunt kwamen er meer aanvragen.

Afgelopen schooljaar werd wederom de RAP-scholing aangeboden, waarna andere collega’s ook enthousiast werden over het begeleiden van starters. Vanuit verschillende kanten kreeg ik inhoudelijke vragen en mailtjes en zo werd ik door HR gevraagd als aanspreekpunt. Dit, in combinatie met de steeds groter wordende vraag naar ondersteuning vanuit de startende professionals zelf, is voor ons een teken dat we hiermee door moeten gaan.
We hebben inmiddels de basis van het inductieplan, een driejarig traject, waarin onze doelen en visies staan, en ook wordt beschreven in welke fases begeleiding wordt aangeboden.
Als starter focus je het eerste jaar voornamelijk op jezelf en dit bouw je langzaam verder uit. Dan krijg je meer oog voor andere aspecten dan alleen de klas. Niet iedere startende professional heeft evenveel tijd of begeleiding nodig, belangrijk is om te kijken waar de behoefte aan begeleiding ligt en daarop in te zetten. Komend schooljaar starten we met een pilot. Dan gaan we onder andere uitzoeken hoeveel animo er daadwerkelijk is voor dit soort begeleiding, of dit vrijblijvend blijft of een vast onderdeel van het opleidingstraject moet worden. Maar ook bekijken we welke meerwaarde dit heeft, of het geven van de begeleiding en het regelen van workshops en bijeenkomsten haalbaar is. En of het uiteindelijk helpt om starters duurzaam te behouden voor het onderwijs.

Darja’s persoonlijke visie

Binnen mijn werk zie ik vaak starters, zij-instromers en deeltijdwerkers/hybride professionals binnenkomen die veel vragen hebben en tegen verschillende zaken aanlopen, zowel inhoudelijk als organisatorisch, maar ook didactisch vragen hebben. Als startende professional komt er heel veel op je af en ik merkte dat er vaak weinig begeleiding was nadat men van de opleiding kwam. Toen ik dit jaar startte als starterscoach kon ik mijn ervaringen die ik al had omtrent begeleiding meenemen.
Ik ontdekte al snel dat er verschil zat in behoefte aan begeleiding vanuit de starters. Sommige startende professionals vonden het fijn om inhoudelijk in gesprek over hun planning of opzet van hoeken in de klas, een andere starter zocht meer begeleiding in de beeldcoaching. Weer een andere starter had vragen over gedrag, bijvoorbeeld hoe je als leerkracht met negatief gedrag om kunt gaan. De behoefte aan dit soort hulp en begeleiding lijkt groot te zijn. Binnen de scholen wordt vaak wel een mentor of een buddy/maatje aangewezen voor de starter, maar die begeleid niet zo intensief als vaak de behoefte is. Scholen faciliteren het ook verschillend. Zo kan een schoolopleider of een didactisch coach een starter begeleiden, of zelfs een directeur of intern begeleider, maar als die optie er niet is kan een starterscoach zoals ik een mooie toevoeging zijn.

Volgend jaar heb ik dus een mooie uitdaging, en wordt deze rol verder ontwikkeld. Er zijn bij OOZ fte-uren beschikbaar gesteld vanuit de NPO-middelen primair onderwijs om deze pilot uit te voeren. Mijn ambitie is om in een kleine groep gezamenlijk hier iets moois van te maken en samen te bekijken wat we voor die startende professionals kunnen betekenen.
Om begeleiding op maat te bieden is het belangrijk om in gesprek te gaan, maar ook het meekijken in de klas, de starter bezig zien in de praktijk. Vanuit daar kun je dan in gesprek te gaan om te kijken waar de behoefte ligt. Zo kun je gedegen samen een plan opstellen.
Vanuit de RAP-bijeenkomst heb ik geleerd goed in te zoomen op de professionaliteit van de startende professional; wat ben je, wat wil je, wat beweegt je in het onderwijs? De eerste jaren zijn heel belangrijk, daar moet je goed doorheen komen om je motivatie niet te verliezen. Of starters de drempel over kunnen of durven om hulp te vragen moeten we nog afwachten. Vaak zie je dat dit best lastig is. En dit soort intensieve begeleiding vraagt ook wel een bepaalde tijdsinvestering van de leerkrachten. Mooi zou het zijn om intervisiemomenten te creëren, bijeenkomsten voor de starters, workshops met onderwerpen waar de starters tegenaan lopen, etc. Dat zullen zij en wij naast het werk op school moeten inplannen, dus we gaan onderzoeken of dit komend schooljaar lukt. We moeten ook kijken of de draagkracht er is vanuit de scholen. Kortom, er zijn nog wat onzekere punten, juist omdat dit de beginfase is, maar ik kijk ernaar uit om daarmee aan de slag te gaan.

Wat maakt een goede, succesvolle starterscoach?

Iemand stelde mij de vraag: moet je voor deze rol een opleiding als coach hebben gevolgd? Mijn antwoord daarop was dat niet iedereen die die opleiding heeft genoten per definitie een goede coach is, en niet iedereen die een goede coach is heeft een opleiding genoten. De passie om een persoon te coachen moet wel in je zitten.
Expertise uit het werkveld is wel heel belangrijk, en je moet ook zeker flexibel zijn. Een hoge mate van empathie en goede sociale vaardigheden horen hier ook bij. Als starterscoach moet je de verbinding zoeken, en de startende professional in het middelpunt zetten; waar staat die starter op dit moment, waar wil diegene naartoe, wat maakt dat hij of zij in het onderwijs wil blijven, hoe kunnen wij hierin meedenken? Als starterscoach moet je een passie hebben om anderen te laten groeien (als quote). Affiniteit met coaching is natuurlijk wel van belang, maar de andere aspecten zijn net zo belangrijk. Ik heb zelf echt een hart hiervoor, ik ben bevlogen om die extra stap te zetten. Mijn lat ligt hoog, en ik verwacht ook positieve inzet van de startende professionals met wie ik werk.

Ik werk nu op IKC Het Festival en Kindcentrum Heidepark. Na de zomervakantie ben ik als Beeldcoach ook werkzaam op IKC De Wieden en start ik met de opleiding procesbegeleider. Ik ben heel benieuwd wat het volgende schooljaar gaat brengen!